ACT4life

Het ACT4life-model (Monique Samsen) is een model dat helpt om je hart te volgen. Met symboolfiguren en eenvoudige taal is het model bij uitstek geschikt om ook in te zetten bij het werken met kinderen.

Het model maakt gedrag inzichtelijk en probleemsituaties visueel en geeft handvatten, zodat iedereen kan doen wat persoonlijk, werkelijk telt. Ook al is dat soms lastig om te doen. De manier waarop je naar jezelf en wereld kijkt en gevoelens die je hebt, kunnen behoorlijk in de weg staan. Daarnaast kan het leven erg grillig zijn, waardoor het logisch is dat het dan niet lukt om hiervoor open te staan.

Het helpt kinderen (en hun omgeving) om makkelijker te herkennen wat er van binnen gebeurt en er over te communiceren wanneer dat nodig is. Wanneer iedereen in de omgeving van het kind leert kijken vanuit het ACT4life-model, spreekt iedereen dezelfde taal.

Met het gebruik van ACT4life werken we aan vaardigheden zoals het innemen van een ander perspectief, het omgaan met hindernissen of tegenslagen, het verdragen van moeilijke gevoelens en gedachten in moeilijke situaties, het herkennen van dat wat jíj belangrijk vindt in je leven en er naar handelen, maar bovenal: zelf-compassie.

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) kan ingezet worden om te leren mee te bewegen met dat wat het leven biedt, goed of slecht. Via zes veranderstrategieën (kernprocessen) wordt de psychologisch flexibiliteit vergroot om met al het gedoe dat iemand tegenkomt (of tegen zou kunnen komen) om te kunnen gaan.

Deze strategieën zijn:

-  contact maken met het huidige moment (hier-en-nu)
-  openstaan voor alle ervaringen (acceptatie)
-  loskomen van de inhoud van gedachten en gevoelens (defusie)
-  perspectief innemen, handelen vanuit bewustzijn (zelf-als-context) 
-  weten wat je diep in je hart belangrijk vindt (waarden) 
-  doen wat nodig is, ondanks hindernissen (toegewijd handelen)

ACT is één van de weinige methodieken die inzet op het veranderen van processen die bij iedereen voorkomen, niet alleen bij specifieke klachten of stoornissen. ACT gaat er vanuit dat omstandigheden die gezamenlijk een rol spelen, bepalen hoe iemand zich gedraagt.

Het ACT4life-model biedt veel inzicht in het (eigen) gedrag van het kind. We kijken naar gedrag dat wél werkt en naar gedrag wat niet werkt en onderzoeken samen wat er bijdraagt aan het gedrag en wat de reden daarvan is. Op basis daarvan komen we bij dat wat nodig is om het kind en natuurlijk ook de omgeving vooruit te helpen in het veranderproces. Met het kruispunt en de symboolfiguren kunnen we door een situatie met gedoe heen lopen en ontdekken wat de reden (en de functie) is van niet-werkend gedrag. Ook wordt duidelijk waar in het veranderproces het kind en de omgeving zich bevinden en wat er nodig is om daarin vooruit te kunnen komen.

Er zijn zes symboolfiguren waarvan de eigenschappen van de figuur steeds refereren aan meerdere veranderstrategieën.

• Zo staat het symboolfiguur van de boom voor de omgeving: alles wat je feitelijk en echt via je zintuigelijke waarneming kunt opmerken buiten jou en in je lichaam.
• De uil symboliseert al je gedachten en gevoelens: meningen, herinneringen, voorspellingen, oordelen, overtuigingen en de betekenis die je aan alles geeft.
• De olifant staat symbool voor compassievol openstaan voor en meedragen van lastige ervaringen die zowel binnen als buiten jou plaats kunnen vinden. De olifant symboliseert draagkracht en gaat over rouwen om dat wat is of nooit zal zijn én het gaat om volharding. Tegelijkertijd representeert de olifantenslurf het loskomen (wegblazen) van hinderlijke invloeden van gedachten en gevoelens; een last die er feitelijk niet is, hoeft dus niet mee op je rug.
• De kat staat voor het doen wat jíj belangrijk vindt, ondanks dat er gedoe is. Een kat is nieuwsgierig en eigenwijs, hij gaat zijn eigen gang, wat de uil er ook van vindt en wat er ook in de omgeving gebeurt. Een kat zorgt altijd goed voor zichzelf en volgt het hart (hoewel de uil soms ook wel eens als hart verkleed gaat… en de kat zich dan goed kan vergissen).
• Het hart is misschien wel het meest universele symbool voor die dingen die jij belangrijk vindt en het leven de moeite waard maakt. Het kan richting geven aan je handelen.
• Alle symboolfiguren komen samen in het figuur van de ik. De ik symboliseert het kind of wie er ook gebruik wil maken van het model. Jij hebt alle veranderstrategieën al in jou en je kunt er gebruik van leren maken op een manier die voor jou het best werkt. Je leert met ACT bewuste keuzes te maken en daardoor te handelen vanuit je bewust-zijn.

De symboolfiguren kunnen met elkaar in een nagebootste situatie uit het dagelijks leven: een ‘alsof’-situatie neergezet worden. En zo kan een kind spelenderwijs rondlopen in een situatie met gedoe.

Hoe ziet het levenspad van het kind eruit? Welke factoren hebben invloed op het gedrag van het kind? Wat heeft het kind meegemaakt in diens leven en wat heeft het daaruit geleerd? De wijze waarop het kind naar zichzelf en de wereld om zich heen kijkt en welke betekenis het kind hieraan geeft, kan hiermee verklaard worden.

Is de manier waarop het kind vanbinnen reageert wijze raad van de uil of juist kletspraat?

Volgt het kind diens hartepad? Of is er gedoe? En wat zou het kind het allerliefste willen?

Loopt het kind zich vast in een rotonde? Vanuit stilstand op de halte kan het kind inzicht krijgen in dat proces van vermijding van gedoe en dat het meestal niet werkt en soms zelfs meer gedoe oplevert.